Images Η μαθητική ερώτηση

Ο ρόλος της μαθητικής ερώτησης.

Η μαθητική ερώτηση παίζει ρόλο στη μάθηση και στη δραστηριοποίηση των κινήτρων. Όταν η μάθηση είναι ενεργητική και  οι μαθητές συμμετέχουν ενεργά στη μάθηση , εκφράζοντας απόρίες και απόψεις μέσα από τις ερωτήσεις τους, τότε εμπεδώνουν και κατανοούν καλύτερα το αντικείμενο της διδασκαλίας, ενώ ταυτόχρονα μπορούν να εφαρμόσουν καλύτερα τις γνώσεις τους (Beck,198). Οι μαθητές μπορούν μέσα από τις ερωτήσεις τους να καλύψουν γνωστικά κενά, να επιλύσουν απορίες και προβλήματα, να εμβαθύνουν σε ένα θέμα ή να επεκτείνουν τις γνώσεις τους πάνω σε αυτό να επιλύσουν την κοινωνι γνωστική τους σύγκρουση.

Ρωτώντας οι μαθητές δείχνουν ότι έχουν σκεφτεί πάνω σε αυτά που άκουσαν στο μάθημα, εντοπίζουν νέες διαστάσεις στο θέμα που συζητείται, ενώ ταυτόχρονα αποκαλύπτουν στο δάσκαλο την ποιότητα των συλλογισμών τους ή τις παρανοήσεις τους (Chin,2002). Κατά συνέπεια όχι μόνο οι απαντήσεις των μαθητών αλλά και οι ερωτήσεις τους είναι για τον εκπαιδευτικό μια σημαντική πηγή πληροφόρησης και επανατροφοδότησης(Columba, 2001). Παράλληλα μπορούν να επισημάνουν πτυχές του γνωστικού αντικειμένου που δεν είχαν γίνει αντιληπτές από τον δάσκαλο (Φασακάκης, 2004).

Η αξία της μαθητικής ερώτησης

1.     Ικανοποιεί τη φυσική περιέργεια του παιδιού

2.     Ικανοποίηση του «εγώ» του.

Συχνά δεχόμαστε ερωτήσεις από μαθητές που θεωρούμε κουτές ή ανόητες ή ακόμη και άσχετες. Ο εκπαιδευτικός σε αυτή την περίπτωση μπορεί να συσχετίσει αυτή την ερώτηση με κάποιο θέμα ενός άλλου διδακτικού αντικειμένου και ευγενικά να προτείνει στο μαθητή να συζητήσουν την ερώτηση του σε ευθύτερο χρόνο. Για το μαθητή  όμως οι ερωτήσεις αυτές μπορεί να είναι συνδεδεμένες με τα ενδιαφέροντά του. Συνεπώς καμιά ερώτηση μαθητή δεν μπορεί να θεωρηθεί κουτή αλλά να γίνεται αποδεκτή χωρίς να αγνοείται ο μαθητής και χωρίς να καταφεύγει ο εκπαιδευτικός στην απαξίωσή του λεκτικά ή όχι.

3.     Η ερώτηση που θέτει ένας μαθητής μπορεί να αποσκοπεί καθαρά στην προβολή του εαυτού του ή στην ικανοποίηση της ανάγκης να κάνει αισθητή την παρουσία του στην τάξη ή στην πρόκληση γέλιου ή στη διάσπαση της προσοχής των συμμαθητών του ή για να επιβεβαιώσει κατά πόσο γνωρίζει την απάντηση ο δάσκαλος (θεοφιλίδης, 1988)

4.     Οι μαθητές αναπτύσσουν τη δεξιότητα  στον τρόπο να υποβάλουν ερωτήσεις όχι μόνο μέσα στο σχολείο αλλά και έξω από το σχολείο.

Γιατί δεν ρωτάνε οι Έλληνες μαθητές

Από έρευνα του Ματσαγγούρα (1985) προέκυψε ότι οι μαθητές θέτουν 5 ερωτήσεις ανά διδακτική ώρα, ενώ σε έρευνα του Φλουρή(1995) ο λόγος των μαθητών καλύπτει μόνο το 10% με 15% της διδακτικής ώρας. Επίσης στην έρευνα του Πασχάλη(2000) αποκαλύπτεται ότι οι ερωτήσεις των μαθητών καλύπτων το 8% των ερωτήσεων που θέτονται μέσα στην αίθουσα της διδασκαλίας ανά διδακτική ώρα.

Η κυριαρχία των ερωτήσεων του δασκάλου είναι ένας από του λόγους που οι μαθητές δεν ρωτούν.

Ένας άλλος λόγος που οι μαθητές δεν υποβάλλουν ερωτήσεις είναι για να μην εκτεθούν στα μάτια των συμμαθητών τους ή του δασκάλου. Ρωτώντας ο μαθητής για κάτι που δεν κατανόησε ή αγνοεί, ενυπάρχει ο κίνδυνος της απαξίωσής του από τους συμμαθητές του ή από τον ίδιοπ τον δάσκαλο(Χριστιάς, 1990).

Η υποβολή ερώτησης στην τάξη έχει το χαρακτήρα του δημόσιου λόγου. Αυτό δημιουργεί άγχος και ανασφάλεια στο μαθητή, πόσο μάλλον σε ένα μαθητή που ομ λόγος του είναι διαταραγμένος.

Επίσης πολλοί μαθητές φοβούνται, μήπως θέτοντας ερωτήσεις διακόψουν τη ροή της διδασκαλίας και αντιμετωπίσουν την διαμαρτυρία τυων συμμαθητών τους.

Ένας βασικός λόγος που αναστέλλει την έκφραση των μαθητών είναι ότι οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί δεν ενθαρρύνουν τους μαθητές να υποβάλλουν ερωτήσεις. Το αποτέλεσμα είναι να νιώθουν οι μαθητές παγιδευμένοι και να προσπαθούν να μαντέψουν τι έχει στο νου του ο δάσκαλος ή να δώσουν την εντύπωση του καλού μαθητή που δεν ενοχλεί το δάσκαλο και που όλα τα κατανοεί ( Mercer, 2000:59).

Ένας βασικός λόγος που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν οι δάσκαλοι είναι ότι υποβάλλοντας ερωτήσεις οι μαθητές λιγοστεύει ο χρόνος για το μάθημα. Είναι η γνωστή πίεση της διδακτέας ύλης που έχει ως αποτέλεσμα το μάθημα  απλώς να γίνεται για να γίνεται και οι εκπαιδευτικοί να μιλούν προς τους μαθητές αλλά όχι με τους μαθητές (Galton, 1999).

Στρατηγικές προώθησης των μαθητικών ερωτήσεων

1.     Ακούμε την μαθητική ερώτηση με προσοχή κοιτάζοντάς τον στα μάτια και τον ενθαρρύνουμε να την ολοκληρώσει.

2.     Είναι σημαντικό να έχουμε δημιουργήσει το κατάλληλο κλίμα , ώστε η ερώτηση του μαθητή να είναι ευπρόσδεκτη από τους μαθητές του και να ακουστεί και από αυτούς με προσοχή.

3.     Δίνουμε την απάντηση όταν ο χρόνος είναι περιορισμένος, αλλά έχει το μειονέκτημα ότι δεν ενθαρρύνουμε την αλληλεπίδραση. Σε αντίθετη περίπτωση την επιστρέφουμε στους υπόλοιπους μαθητές(Γκότοβος, 1985).

4.     Υπάρχει όμως και η εναλλακτική λύση υποβοηθώντας το μαθητή με μια σειρά ερωτήσεων να επαναφέρει στο νου του κάποιες πληροφορίες ώστε εμμέσως πλην σαφώς να απαντήσει στην ερώτησή του (Παππάς 1984). Με τον τρόπο αυτό δίνουμε την ευκαιρία στο μαθητή να επαναλάβει αυτή τη στρατηγική και να δώσει απάντηση σε κάποιες απορίες που θα έχει στο μέλλον. Με την παραπάνω εναλλακτική λύση όμως υπάρχει ο κίνδυνος ο μαθητής να μην υποβάλλει ερωτήσεις στο μέλλον φοβούμενος αυτή τη σειρά ερωτήσεων (Χριστιάς, 1990).

5.     Μετάθεση της απάντησης για το επόμενο μάθημα λόγω έλλειψης χρόνου (ειδικά αν η ερώτηση είναι πολύπλοκη). Όμως είναι σημαντικό να μη τη λησμονήσει ο εκπαιδευτικός στο επόμενο μάθημα. Ακόμη μπορεί να παραπέμψει το μαθητή σε πηγές.

6.     Αφιερώνουμε ειδικό χρόνο κατά τον οποίο οι μαθητές υποβάλλουν ελεύθερα ερωτήσεις π.χ προκαλούμε brain storming από ερωτήσεις των μαθητών στην αρχή ενός διδακτικού αντικειμένου. Αφού γίνει η καταγραφή των ερωτήσεών τους μπορούν σε ζευγάρια να τις συζητήσουν , να τις συγκρίνουν και να δώσουν απαντήσεις . Μια τέτοια άσκηση δε διαρκεί πάνω από πέντε λεπτά και βοηθά στην καλύτερη κατανόηση και εμπλοκή του μαθητή στη μαθησιακή διαδικασία.

7.     Σιωπούμε σκοπίμως για κάποια δευτερόλεπτα μέχρι κάποιος μαθητής πάρει το λόγο αναπτύσσοντας την αλληλεπίδραση.

Περίληψη από το άρθρο του Νικόλαου Χανιωτάκη, Η υποβολή ερωτήσεων από τους μαθητές: διαπιστώσεις και δυνατότητες βελτίωσης

http://www.pi-schools.gr/download/news/t_eisag_epimorfosis.pdf