Αν και το κόμμα πρέπει πολλές φορές να το αποφεύγουμε, επειδή διασπά την ενότητα του νοήματος, όμως υπάρχουν περιπτώσεις που είναι απαραίτητο, για να μην συγχέεται ένα λεκτικό σύνολο με κάποιο άλλο της ίδιας πεεριόδου.
1. Κόμμα σημειώνεται στο ασύνδετο σχήμα, για να χωρίσει όμοιους όρους, είτε είναι ουσιαστικά είτε επίθετα είτε επιρρήματα είτε ρήματα που έχουν το ίδιο υποκείμενο:
Αδέρφια, φίλοι, γείτονες, συγγενείς, όλοι τον βοήθησαν.
Ήταν έξυπνος, ειλικρινής, εργατικός, ακούραστος.
Δούλευε ανόρεχτα, απρόσεχτα, αδιάφορα.
Είδε, άκουσε, έπαθε , δε διδάχτηκε.
2. Με κόμμα χωρίζονται και οι ασύνδετες προτάσεις:
Ένας αγόρευε, μερικοί άκουγαν βαριεστημένα, οι πολλοί χάζευαν, γενικά τα λόγια του ομιλητή έπεφταν στο κενό.
3. Θα σημειώσουμε κόμμα έπειτα από βεβαιωτικό ή αρνητικό μόριο, επίρρημα ή επιρρηματική έκφραση στην αρχή της περιόδου, κυρίως όταν συνδέει με τα προηγούμενα:
Ναι, θα το έχω υπόψη μου. Παρ' όλ' αυτά, κάτι περιμένουμε ακόμη. Αντιθέτως, θεωρεί τον εαυτό του αδικημένο.
4. Στην αντιθετική σύνδεση των προτάσεων σημειώνουμε κόμμα:
Ήθελε να ακολουθήσει ανώτερες σπουδές, αλλά οι οικογενειακές του υποχρεώσεις τον εμπόδισαν να συνεχίσει. Προσπαθεί για το καλύτερο, ωστόσο οι δυνάμεις του συχνά τον εγκαταλείπουν.
5. Η κλητική προσφώνηση κλείνεται ανάμεσα σε δύο κόμματα:
Άκουσε, Νίκο, και μην κάνεις τον κουτό.
6. Οι παρενθετικές προτάσεις κλείνονται ανάμεσα σε κόμματα, όταν δε χωρίζονται με παρενθέσεις ή με παύλες:
Το θέμα, φαίνεται, βαδίζει προς τη λύση του. Μη συνεχίζεις, σε συμβουλεύω, αυτή την τακτική.
7. Μέσα σε κόμματα κλείνονται επίσης η παράθεση και η επεξήγηση:
Ο ντε Κίρικο, σπουδαίος ζωγράφος του προηγούμενου αιώνα, πέρασε τα παιδικά του χρόνια στο Βόλο.
Η ψηλότερη κορυφή της γης, το Έβερεστ, είναι πάντα καλυμμένη με χιόνια.
8. Ακολουθώντας τον παραπάνω κανόνα, χωρίζουμε με κόμμα την ειδική, τη βουλητική, την ενδοιαστική και την πλάγια ερωτηματική πρόταση όταν είναι επεξήγηση:
Έτσι σε θέλω, να μη χάνεις ποτέ το κουράγιο σου!
Τον κατείχε συνεχώς μια ανησυχία, μην του πάρουν το παιδί.
9. Οι αιτιολογικές προτάσεις, οι χρονικές, οι υποθετικές, οι τελικές που εισάγονται με το για να... και φανερώνουν σκοπό, οι συμπερασματικές, οι εναντιωματικές και όσες εισάγονται με το χωρίς ...να χωρίζονται με κόμμα ή κόμματα, αν παρεμβάλλονται μεταξύ άλλων προτάσεων ή μεταξύ λεκτικών συνόλων.
10. Αλλά πολλές από τις παραπάνω προτάσεις, όταν είναι σύντομες και μπορούν να συμπτυχθούν σε επιρρηματική έκφραση, σε ουσιαστικό ή σε επίθετο, δε χωρίζονται, προπάντων αν ακολουθούν την κύρια πρόταση.
11. Οι προσθετικές αναφορικές προτάσεις χωρίζονται πάντοτε με κόμματα. Είναι εκείνες που δεν αποτελούν απαραίτητο συμπλήρωμα μιας άλλης δηλ. μπορεί και να παραλειφτούν, χωρίς να επηρεαστεί η ορθότητα ή η πληρότητα του νοήματος της πρότασης στην οποία αναφέρονται:
Συνόδευε κάποια ηλικιωμένη κυρία, που δεν ήταν άλλη από την αδερφή της μητέρας του.
Περνάει τις διακοπές του στη Σαμοθράκη, για την οποία έχει ιδιαίτερη αγάπη, και μένει όσο περισσότερο μπορεί.
12. Τη μετοχική φράση τη χωρίζουμε με κόμμα μόνον όταν είναι επεξήγηση ή αν είναι μεγάλη.
Έτσι πέρασε τη ζωή του, αγνατεύοντας το λιμάνι.
13. Χωρίζουμε τις επιρρηματικές φράσεις όταν είναι μεγάλες ή όταν θέλουμε να τις απομονώσουμε, για να τονίσουμε την ιδιαίτερη σημασία τους:
Τον αγαπούμε, με τα ελαττώματα και τις ιδιορρυθμίες του.
14. Σε μερικές περιπτώσεις χρειάζεται κόμμα και πριν από το "και":
α. Όταν μεσολαβεί δευτερεύουσα πρόταση που χωρίζει δύο άλλες προτάσεις:
Ο νεαρός βασιλιάς έγινε δεκτός με ενθουσιασμό στο Ναύπλιο, που ήταν τότε πρωτεύουσα του νέου κράτους , και μετά τρεις δεκαετίες έφυγε ταπεινωμένος εξαιτίας του απολυταρχικού χαρακτήρα του.
β. Όταν προηγείται παρενθετική πρόταση:
Θα επιστρέψει σύντομα, μας το βεβαίωσε φεύγοντας, και δε θα ξαναφύγει πια.
γ. Όταν προηγείται παράθεση ή επεξήγηση, που προσδιορίζει κάποιον άλλον όρο της ίδιας πρότασης, ή επιρρηματική φράση:
Το Σάλτσμπουργκ, η πατρίδα του Μότσαρτ, και το Λένιγκραντ, η παλιά Αγία πετρούπολη, είναι από τις ωραιότερες πόλεις της Ευρώπης.
δ. Όταν ενώνει νοήματα κατά διαφορετικό τρόπο:
Πηγαίνεται , κι εγώ θα έρθω αργότερα.
ε. Για να διευκολύνει την ανάγνωση και για να αποφευχθεί συχνά παρεξήγηση του κόμματος:
Τότε το φωτοστέφανο έσβηνε γύρω από τα έπιπλα, και τα πράγματα γίνονταν πάλι πράγματα, κομμάτια ύλης.
Πηγή
Παπαζαφείρη, Ι. (1987). Λάθη στη χρήση της γλώσσας μας.Σμίλη:Αθήνα
1. Κόμμα σημειώνεται στο ασύνδετο σχήμα, για να χωρίσει όμοιους όρους, είτε είναι ουσιαστικά είτε επίθετα είτε επιρρήματα είτε ρήματα που έχουν το ίδιο υποκείμενο:
Αδέρφια, φίλοι, γείτονες, συγγενείς, όλοι τον βοήθησαν.
Ήταν έξυπνος, ειλικρινής, εργατικός, ακούραστος.
Δούλευε ανόρεχτα, απρόσεχτα, αδιάφορα.
Είδε, άκουσε, έπαθε , δε διδάχτηκε.
2. Με κόμμα χωρίζονται και οι ασύνδετες προτάσεις:
Ένας αγόρευε, μερικοί άκουγαν βαριεστημένα, οι πολλοί χάζευαν, γενικά τα λόγια του ομιλητή έπεφταν στο κενό.
3. Θα σημειώσουμε κόμμα έπειτα από βεβαιωτικό ή αρνητικό μόριο, επίρρημα ή επιρρηματική έκφραση στην αρχή της περιόδου, κυρίως όταν συνδέει με τα προηγούμενα:
Ναι, θα το έχω υπόψη μου. Παρ' όλ' αυτά, κάτι περιμένουμε ακόμη. Αντιθέτως, θεωρεί τον εαυτό του αδικημένο.
4. Στην αντιθετική σύνδεση των προτάσεων σημειώνουμε κόμμα:
Ήθελε να ακολουθήσει ανώτερες σπουδές, αλλά οι οικογενειακές του υποχρεώσεις τον εμπόδισαν να συνεχίσει. Προσπαθεί για το καλύτερο, ωστόσο οι δυνάμεις του συχνά τον εγκαταλείπουν.
5. Η κλητική προσφώνηση κλείνεται ανάμεσα σε δύο κόμματα:
Άκουσε, Νίκο, και μην κάνεις τον κουτό.
6. Οι παρενθετικές προτάσεις κλείνονται ανάμεσα σε κόμματα, όταν δε χωρίζονται με παρενθέσεις ή με παύλες:
Το θέμα, φαίνεται, βαδίζει προς τη λύση του. Μη συνεχίζεις, σε συμβουλεύω, αυτή την τακτική.
7. Μέσα σε κόμματα κλείνονται επίσης η παράθεση και η επεξήγηση:
Ο ντε Κίρικο, σπουδαίος ζωγράφος του προηγούμενου αιώνα, πέρασε τα παιδικά του χρόνια στο Βόλο.
Η ψηλότερη κορυφή της γης, το Έβερεστ, είναι πάντα καλυμμένη με χιόνια.
8. Ακολουθώντας τον παραπάνω κανόνα, χωρίζουμε με κόμμα την ειδική, τη βουλητική, την ενδοιαστική και την πλάγια ερωτηματική πρόταση όταν είναι επεξήγηση:
Έτσι σε θέλω, να μη χάνεις ποτέ το κουράγιο σου!
Τον κατείχε συνεχώς μια ανησυχία, μην του πάρουν το παιδί.
9. Οι αιτιολογικές προτάσεις, οι χρονικές, οι υποθετικές, οι τελικές που εισάγονται με το για να... και φανερώνουν σκοπό, οι συμπερασματικές, οι εναντιωματικές και όσες εισάγονται με το χωρίς ...να χωρίζονται με κόμμα ή κόμματα, αν παρεμβάλλονται μεταξύ άλλων προτάσεων ή μεταξύ λεκτικών συνόλων.
10. Αλλά πολλές από τις παραπάνω προτάσεις, όταν είναι σύντομες και μπορούν να συμπτυχθούν σε επιρρηματική έκφραση, σε ουσιαστικό ή σε επίθετο, δε χωρίζονται, προπάντων αν ακολουθούν την κύρια πρόταση.
11. Οι προσθετικές αναφορικές προτάσεις χωρίζονται πάντοτε με κόμματα. Είναι εκείνες που δεν αποτελούν απαραίτητο συμπλήρωμα μιας άλλης δηλ. μπορεί και να παραλειφτούν, χωρίς να επηρεαστεί η ορθότητα ή η πληρότητα του νοήματος της πρότασης στην οποία αναφέρονται:
Συνόδευε κάποια ηλικιωμένη κυρία, που δεν ήταν άλλη από την αδερφή της μητέρας του.
Περνάει τις διακοπές του στη Σαμοθράκη, για την οποία έχει ιδιαίτερη αγάπη, και μένει όσο περισσότερο μπορεί.
12. Τη μετοχική φράση τη χωρίζουμε με κόμμα μόνον όταν είναι επεξήγηση ή αν είναι μεγάλη.
Έτσι πέρασε τη ζωή του, αγνατεύοντας το λιμάνι.
13. Χωρίζουμε τις επιρρηματικές φράσεις όταν είναι μεγάλες ή όταν θέλουμε να τις απομονώσουμε, για να τονίσουμε την ιδιαίτερη σημασία τους:
Τον αγαπούμε, με τα ελαττώματα και τις ιδιορρυθμίες του.
14. Σε μερικές περιπτώσεις χρειάζεται κόμμα και πριν από το "και":
α. Όταν μεσολαβεί δευτερεύουσα πρόταση που χωρίζει δύο άλλες προτάσεις:
Ο νεαρός βασιλιάς έγινε δεκτός με ενθουσιασμό στο Ναύπλιο, που ήταν τότε πρωτεύουσα του νέου κράτους , και μετά τρεις δεκαετίες έφυγε ταπεινωμένος εξαιτίας του απολυταρχικού χαρακτήρα του.
β. Όταν προηγείται παρενθετική πρόταση:
Θα επιστρέψει σύντομα, μας το βεβαίωσε φεύγοντας, και δε θα ξαναφύγει πια.
γ. Όταν προηγείται παράθεση ή επεξήγηση, που προσδιορίζει κάποιον άλλον όρο της ίδιας πρότασης, ή επιρρηματική φράση:
Το Σάλτσμπουργκ, η πατρίδα του Μότσαρτ, και το Λένιγκραντ, η παλιά Αγία πετρούπολη, είναι από τις ωραιότερες πόλεις της Ευρώπης.
δ. Όταν ενώνει νοήματα κατά διαφορετικό τρόπο:
Πηγαίνεται , κι εγώ θα έρθω αργότερα.
ε. Για να διευκολύνει την ανάγνωση και για να αποφευχθεί συχνά παρεξήγηση του κόμματος:
Τότε το φωτοστέφανο έσβηνε γύρω από τα έπιπλα, και τα πράγματα γίνονταν πάλι πράγματα, κομμάτια ύλης.
Πηγή
Παπαζαφείρη, Ι. (1987). Λάθη στη χρήση της γλώσσας μας.Σμίλη:Αθήνα
0 σχόλια: