Η συλλαβική αύξηση
Για να καταλάβεις την συλλαβική αύξηση θα πρέπει να ξαναθυμηθείς τα μέρη του ρήματος.
π.χ. το ρήμα βαδίζ-ω αποτελείται από το θέμα βαδίζ και την κατάληξη ω. Το τελευταίο γράμμα τού θέματος δηλ. το ζ λέγεται χαρακτήρας.
Το ρήμα ξύν-ω αποτελείται από το θέμα ξυν και την κατάληξη ω.
Η συλλαβική αύξηση εμφανίζεται στους παρελθοντικούς χρόνους των ρημάτων (παρατατικό και αόριστο) που αρχίζουν από σύμφωνο και έχουν μοσοσύλλαβο θέμα . Η συλλαβική αύξηση "αυξάνει", μεγαλώνει το θέμα του ρήματος σε δισύλλαβο, δηλαδή μεγαλώνει κατά μία συλλαβή (ε) τα μονοσύλλαβα (μόνο) θέματα. (π.χ. έ-λυν-α, έ-γραφ-α,έ -λυσ-α, έ-γραψ-α), ακόμη η συλλαβή (ε) τονίζεται στους παρελθοντικούς χρόνους. Όταν το θέμα στους παρελθοντικούς χρόνους έχει περισσότερες από δύο συλλαβές η συλλαβική αύξηση δε χρησιμοποιείται π.χ. δάκρυσ-α, πότισ-α, τρύπησ-α. Γενικά, θα λέγαμε, ότι η συλλαβική αύξηση εμφανίζεται μόνο μόνο στα μονοσύλλαβα θέματα των παρελθοντικών χρόνων της Α΄συζυγίας σε όλα τα πρόσωπα του ενικού αριθμού και μόνο στο στο τρίτο πρόσωπο του πληθυντικού αριθμού. Δεν παίρνουν συλλαβική αύξηση στον αόριστο της ενερηγητικής φωνής αρκετά ανώμαλα ρήματα π.χ. βγαίνω-βγήκα, παίρνω - πήρα, βρίσκω-βρήκα, μπαίνα - μπήκα.
Η συλλαβική αύξηση εμφανίζεται στους παρελθοντικούς χρόνους των ρημάτων (παρατατικό και αόριστο) που αρχίζουν από σύμφωνο και έχουν μοσοσύλλαβο θέμα . Η συλλαβική αύξηση "αυξάνει", μεγαλώνει το θέμα του ρήματος σε δισύλλαβο, δηλαδή μεγαλώνει κατά μία συλλαβή (ε) τα μονοσύλλαβα (μόνο) θέματα. (π.χ. έ-λυν-α, έ-γραφ-α,έ -λυσ-α, έ-γραψ-α), ακόμη η συλλαβή (ε) τονίζεται στους παρελθοντικούς χρόνους. Όταν το θέμα στους παρελθοντικούς χρόνους έχει περισσότερες από δύο συλλαβές η συλλαβική αύξηση δε χρησιμοποιείται π.χ. δάκρυσ-α, πότισ-α, τρύπησ-α. Γενικά, θα λέγαμε, ότι η συλλαβική αύξηση εμφανίζεται μόνο μόνο στα μονοσύλλαβα θέματα των παρελθοντικών χρόνων της Α΄συζυγίας σε όλα τα πρόσωπα του ενικού αριθμού και μόνο στο στο τρίτο πρόσωπο του πληθυντικού αριθμού. Δεν παίρνουν συλλαβική αύξηση στον αόριστο της ενερηγητικής φωνής αρκετά ανώμαλα ρήματα π.χ. βγαίνω-βγήκα, παίρνω - πήρα, βρίσκω-βρήκα, μπαίνα - μπήκα.
Η εσωτερική αύξηση
Τα σύνθετα ρήματα που το πρώτο συνθετικό τους είναι πρόθεση της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας και το δεύτερο συνθετικό τους αρχίζει από σύμφωνο, στους παρελθοντικούς χρόνους παίρνουν ένα ε ανάμεσα από την πρόθεση και το ρήμα π.χ. ανα-βάλλω, ανέβαλλα, ανέβαλα, δια-τάζω, διέταζα, διέταξα. Η πρόσθετη συλλαβή ε λέγεται εσωτερική αύξηση. Η εσωτερική αύξηση μπαίνει στους παρελθοντικούς χρόνους μόνο όταν τονίζεται.
Υπάρχουν και σύνθετα ρήματα με πρώτο συνθετικό πρόθεση και δεύτερο συνθετικό ρήμα που αρχίζει από φωνήεςν π.χ. πραγγέλνω (παρά+αγγέλλω). Τότε βάζουμε αντί ε το η δηλ. πρήγγειλα.
Η εσωτερική αύξηση αφορά μόνο στους παρελθοντικούς χρόνους της ενεργητικής φωνής στην οριστική και σε όλα τα πρόσωπα εκτός του α΄ και β΄ προσώπου στον πληθυντικό αριθμό.
Στον αόριστο της προστακτικής δεν ισχύει η εσωτερική αύξηση. Ετσι για παράδειγμα θα πω: επίτρεψέ μου αντί επέτρεψέ μου, υπόγραψε αντί υπέγραψε.
0 σχόλια: